گلخانه

انواع گلخانه هیدروپونیک

روش شناوری

روش غوطه وری

سیستم مویینگی

سیستم قطره ای

حالت هواکشت

شیوه نوار غذایی

هریک از روش‌ها و تکنیک‌های نام برده برای ایجاد یک بستر مناسب برای رشد و پرورش گیاه، گل، میوه و … مورد استفاده قرار می‌گیرند. توجه داشته باشید که برای بکارگیری از هر یک از این روش‌ها باید بستری رشد خالی از مواد مغذی باشد تا به این شکل مایع سیال که از قبل تهیه شده را برای رشد محصول مورد نظر بهره گیری شود.

مزیت‌های گلخانه هیدروپونیک

کشت و پرورش در گلخانه هیدروپونیک دارای مزیت‌های فراوانی است که مهم ترین آن را می‌توان عدم نیاز به خاک در نظر گرفت. در این روش بر خلاف تمامی شیوه های کشاورزی از خاک استفاده می‌شود و به جای آن از مایع سیابی برای رساندن مواد غذایی ضروری به گیاه استفاده می‌شود. در این حالت تمامی نیاز‌های گیاه رفع شده و بدین شکل رشد و راندمان تولید چندین برابر شیوه سنتی می‌شود. همچنین در شیوه هیدروپونیک محدودیت‌ها به حداقل رسیده است؛ یعنی فرد می‌تواند گل و گیاهی که با توجه به شرایط آب و هوایی و اقلیمی در شهر خود رشد نمی کند را به راحتی در گلخانه پرورش دهد، آن هم در هر 4 فصل سال.

نقاط ضعف گلخانه هیدروپونیک

برای گلخانه تنها می‌توان یک نقطه ضعف در نظر گرفت که آن هم بالا بودن هزینه راه اندازی گلخانه هیدروپونیک و لوله کشی آن است. تمامی سیستم‌هایی که در این مکان استفاده میشود باید خودکار باشند که خرید آنها به بودجه قابل توجهی نیاز دارد.

انواع روش‌های کشت در گلخانه هیدروپونیک

افرادی که میخواهند گلخانه هیدروپونیک راه اندازی کنند، می‌توانند از روش‌های زیر برای کشت محصول مورد نظر خود بکار ببرند:

روش آبی : برای این کار باید ریشه محصول را در محلول سیالی از مواد مغذی غنی قرار دهید. طوقه گیاه که همان فاصله بین ساقه و ریشه است، باید بیرون از مایع نگهداری شود.

روش سنگریزه : همان گونه که از اسم آن پیداست باید قسمت انتهای گیاه را داخل مواد جامد حاوی انواع مواد غنی جایگذاری نمایید. توجه داشته باشید که طر مواد باید از 3 میلی متر بزرگ تر باشد.

روش ماسه ای : بر خلاف کشت به روش سنگریزه، در این روش باید قسمت انتهایی گیاه داخل موادی با قطری کمتر از 3 میلی متر قرار داده شود.

روش کشت در هوا : در این شیوه می‌بایست فرد گیاه را داخل یک اکوسیستم خاص قرار دهد، که در آن گیاه توسط ذرات و قطرات حاوی مواد غنی احاطه گردد.

روش در ورمی کولیت: در این روش که نام زیبایی هم دار باید ریشه محصول مورد نظرتان را با انواع کانی‌ها ترکیب نمایید.

از بین همه این موارد ذکر شده بیشتر افراد ترجیح می دهند که از کشت آبی برای کاشت و پرورش محصولات استفاده کنند. همچنین کشت به شیوه ماسه‌ای نیز از محبوبیت نسبتاً بالایی برخوردار است. توجه داشته باشید که می‌توان هر دو این روش‌ها را با هم نیز مورد استفاده قرار داد. در این حالت گیاهان، گل‌ها و دیگر محصولات به شکل تکی در گلدان‌ها جایگذاری شده و در ردیف‌های منظمی قرار داده می‌شوند. سپس مایع سیال حاوی مواد مغذی به وسیله سیستم لوله کشی به داخل گلدان ها ریخته می‌شود تا با اتکا بر خاصیت مویینگی که یک سیستم غیر فعال است‌، این مواد از سمت ریشه به گیاه جذب گردد.

در سیستم‌های فعال هیدروپونیک مواد تنها به یک نقطه منتقل نمی‌شود، بلکه به صورت مداوم و بدون توقف در حال حرکت است تا بدین شکل ریشه را تغذیه کند. هر آنچه بعد از گردش مواد باقی می‌ماند به داخل مخزن برگشت داده می‌شود.

گلخانه nft

یکی از پر اهمیت ترین و بهترین روش‌هایی که در گلخانه هیدروپونیک از آن استفاده می شود، روش NTF یا همان نواری است. در واقع با بکارگیری این روش باید مواد در یک مسیر با عمق کم روانه شود تا بدین شکل ریشه به طور دائم از مواد غنی تغذیه کند.

حرکت مواد غنی در این سیستم به مدد پمپ انجام می شود. این پمپ مواد را به بالاترین نقطه انتقال می‌دهد، سپس قانون جاذبه زمین به صورت طبیعی باعث سرازیر شدن مواد می‌شود.

اهمیت نور مکان

هر نوع گل، گیاه و محصولی برای رشد و پرورش یافتن به نور نیاز دارد و این درحالیست که گلخانه به طور کلی یک مکان بسته است. تامین 7 ساعت روشنایی، حداقل نیاز اولیه برای هر نوع گل و گیاه است؛ چرا که در غیر این صورت گیاه پژمرده می‌شود. برای تامین نور کافی می توانید در گلخانه از لامپ‌ها مصنوعی بکارگیری کنید.

چراغ‌های خاصی تحت عنوان اچ آی دی HID به این منظور تولید شده اندو این چراغ‌ها به طور کلی به دو نوع لامپ HPS و MH تقسیم می‌شوند، که می‌توانید با توجه به فضایی که در اختیار دارید تعدادی مناسبی از آنها را خریداری کنید. همچنین چراغ‌های T5 نیز در گلخانه برای محصولاتی که چرخه رشد کوتاه مدت دارند یکی از ایده آل ترین گزینه‌ها به شمار می‌رود. شما می‌توانید برای سهولت کار، در کنار سیستم نورپردازی می‌توانید از یک تایمر برای تعیین مدت زمان نوردهی استفاده کنید.

گلخانه خاکی 

کشت گلخانه‌ای در بستر خاک یا گلخانه خاکی هنوز عمده ترین روش پرورش گیاهان گلخانه‌ای در دنیا محسوب می شود. خاک بستر اصلی کاشت را تشکیل داده و با استفاده از انواع کودهای آلی و شیمیایی تقویت و پس از آماده سازی، به روش‌های مختلف در آن اقدام به کشت می‌شود. کشت محصولات عمدتاً به صورت ( ردیفی جوی و پشته، پشته برجسته) و یا غیر ردیفی بصورت کرتی ( بصورت پل ) انجام می‌گیرد. هرچند در این گلخانه ها قابلیت کنترل شرایط محیطی وجود دارد اما محیط خاک به عنوان بستر پرورش گیاه و منبع تأمین آب و مواد غذایی خیلی قابل کنترل و تنظیم نمی‌باشد، زیرا شرایط موجود در آن برای جذب تحت تأثیر عوامل پیچیده بسیاری است که غالباً مانع رسیدن به حداکثر ظرفیت ممکن در جذب آب و عناصر غذایی و حداکثر تولید می‌شود.

خاک یا هیدروپونیک؟ کدام روش بهتر است؟

اگرچه روش‌های متداول و سنتی رشد می‌تواند برای برخی کشاورزان آسان‌تر باشد، اما مزایای قابل‌توجهی برای کشت هیدروپونیک وجود دارد. در اینجا چند دلیل وجود دارد که چرا استفاده از هیدروپونیک به‌جای خاک یک انتخاب عالی برای پرورش گیاهان است.

 فضای موردنیاز

کشت خاکی و سنتی، فضای زیادی را اشغال می‌کند. پرورش گل و گیاهان چه در فضای باز چه در گلخانه نسبت به کشت هیدروپونیک فضای بیشتری را اشغال می‌کند تا عملکرد یکسانی به دست آید.

با کشت هیدروپونیک می‌توانید گیاهان را در فضای کمتری پرورش دهید، به این دلیل که گیاه برای دریافت مواد مغذی موردنیاز خود به خاک نیاز ندارد. در عوض، محلول ایجاد شده برای گیاه مستقیماً به آن داده می‌شود. این کار نیاز گیاه به داشتن ریشه‌های طولانی جهت جذب مواد غذایی (مانند رشد ریشه در خاک) را از بین می‌برد و ازآنجاکه گیاهان برای انتقال مواد مغذی به ریشه‌هایشان به خاک احتیاج ندارند، شما فضای زیادی لازم ندارید. تا زمانی که به‌اندازه کافی محلول غذایی داشته باشید، گیاه می‌تواند با موفقیت رشد کند.

هیدروپونیک را غالباً کشاورزی عمودی می‌نامند. این بدان دلیل است که سیستم‌های هیدروپونیک معمولاً به‌صورت عمودی تنظیم می‌شوند. شما می‌توانید فضا و رشد گیاهان را با کشاورزی عمودی بهینه کنید زیرا می‌توانید به‌جای رشد افقی، گیاهان را به‌صورت عمودی پرورش دهید و از فضای موجود حداکثر استفاده را ببرید.

هنگام ساخت سیستم‌های PVC هیدروپونیک خانگی، بیشتر تنظیمات به‌صورت عمودی انجام می‌شوند. این بدان معناست که شما به‌جای اینکه فضای افقی در زمین را اشغال کنید، ردیف‌هایی از ظروف را به‌صورت عمودی کنار هم قرار می‌دهید. سایر روش‌های کشاورزی عمودی علاوه بر هیدروپونیک شامل آکواپونیک و ایروپونیک است.

در کشت هیدروپونیک به چه مقدار فضا نیاز دارید؟

فضای موردنیاز بستگی به گیاه دارد. به‌عنوان‌مثال برای پرورش کاهو به‌صورت هیدروپونیک، حداقل به چند فوت خاک بلااستفاده نیاز دارید.

به‌عبارت‌دیگر، در کشت هیدروپونیک، به چند ردیف لوله‌کشی برای نگه‌داشتن محلول غذایی نیاز خواهید داشت. این به شما این امکان را می‌دهد که چندین ردیف کاهو در فضای یک فوت داشته باشید و به همین ترتیب، می‌توانید برای هر گیاه که می‌روید چند فوت فضا صرفه‌جویی کنید. همچنین می‌توانید فاصله گیاهان را به هم نزدیک کنید. به نوبه خود، در فضای کمتری گیاهان بیشتری خواهید داشت.

 مصرف آب

آب همیشه به‌راحتی در دسترس نیست. به‌علاوه، آب یک منبع طبیعی است که در صورت پرورش گیاهان زیاد می‌تواند هزینه زیادی داشته باشد. اگر سیستم جمع‌آوری آب باران ندارید، انتخاب کشت هیدروپونیک به‌جای کشت خاکی ممکن است گزینه بهتری باشد. Hydroponics اساساً برای پرورش گیاهان با مصرف آب کمتر طراحی شده است. با این کار در مصرف آب صرفه‌جویی می‌شود و صورت‌حساب آب شما نیز کمتر می‌شود. در کشت‌های هیدروپونیک نسبت به کشت‌های خاکی ۱۰ برابر کمتر آب مصرف می‌شود. همچنین کشت هیدروپونیک باعث می‌شود که گیاهان بیش از مقدار موردنیاز خود آب دریافت نکنند.

مصرف کمتر آب به دلیل مخزنی است که مواد مغذی در آن نگهداری می‌شود. وقتی گیاه به‌اندازه کافی مواد غذایی دریافت کرد، بقیه مواد غذایی در مخزن ذخیره می‌شوند تا زمانی که گیاه دوباره به آنها احتیاج پیدا کند. به‌علاوه، مخزن نگهداری مواد غذایی بسته است (رو به خورشید باز نیست)، بنابراین هیچ‌گونه تبخیری رخ نمی‌دهد.

در کشت خاکی، شما باید نگران آبیاری بیش از حد یا آبیاری کم گیاهان خود باشید.

 وجین علف‌های هرز

یکی دیگر از مزایای کشت هیدروپونیک این است که هیچ‌گونه علف هرزی در آن نخواهید داشت. به دلیل وجود بذر علف‌های هرز در خاک، علف‌های هرز در خاک و در کنار گیاهان شما رشد می‌کنند. علف‌های هرز علاوه بر مزاحمت و رقابت برای فضا و نور، جهت دریافت مواد مغذی با گیاهان رقابت می‌کنند و مواد غذایی موردنیاز گیاهان را مصرف می‌کنند. با استفاده از سیستم هیدروپونیک، دیگر نیازی به وجین علف‌های هرز نخواهید داشت. همچنین، بدون وجود رقابت علف‌های هرز بر سر منابع با گیاهان زراعی، گیاهان شما رشد بهتری خواهند داشت.

 آفات و حشرات

اغلب اوقات، حشرات آفت به گیاهانی که در خاک رشد می‌کنند حمله خواهند کرد. بسته به خاک و آنچه درحال‌رشد است، کشت خاکی حشرات را به سمت خود جلب می‌کند. اگر روزانه گیاهان را چک نکنید، ممکن است حشرات به گیاهان شما حمله کرده و باعث کاهش عملکرد محصولات شما شوند و یا محصولات شما را از بین ببرند. این امر در مورد حمله شکارچیان به باغ شما نیز صادق است. خرگوش‌ها، سنجاب‌های زمینی، راکون، پرندگان و سایر حیوانات می‌توانند از گیاهان، برگ‌ها، میوه‌ها و سبزیجات خاکی شما تغذیه کنند. کنترل این آفات شکارچی اغلب دشوارتر از کنترل حشرات آفت است.

بنابراین، یک نقطه‌ضعف کشت خاکی در برابر کشت هیدروپونیک این است که رشد خاکی آفات و حشرات بیشتری را به خود جذب می‌کند.

بااین‌حال در کشت هیدروپونیک این فرصت برای ارگانیسم‌های بیماری‌زا و مخرب دیگر وجود دارد که به ریشه‌های گیاهان حمله کنند. میکروب‌های مضر و سایر عوامل بیماری‌زا می‌توانند وارد سیستم غذایی شوند و باعث پوسیدگی ریشه، پژمردگی و سایر موارد شوند.

 زمان

استفاده از هیدروپونیک باعث رشد سریع‌تر گیاهان می‌شود که می‌تواند بیش از یک برداشت در فصل رشد گیاه برای شما فراهم کند. بعضی از گیاهان مانند کاهو در مقایسه با کاشت خاکی می‌توانند در کشت هیدروپونیک دوبرابر سریع‌تر رشد کرده و برداشت شوند.

 چشم‌انداز باغ

در مقایسه چشم‌انداز کشت خاکی و هیدروپونیک ممکن است مردم تماشای یک باغ سنتی و خاکی را ترجیح دهند. گیاهانی که در خاک رشد می‌کنند می‌توانند سرسبزتر و سرزنده‌تر به نظر برسند و نگاه‌کردن به آن می‌تواند بسیار جذاب باشد. بااین‌وجود یک باغ هیدروپونیک از لحاظ اقتصادی سودمندتر است و از گیاهانی که در خاک و طبیعت رشد می‌کنند، تجاری‌تر و کاربردی‌تر به نظر می‌رسد. در کشت هیدروپونیک نسبت به کشت خاکی می‌توانید گیاهانتان را در فضای کمتری پرورش دهید.